EGR Nedir, Ne İşe Yarar?

Açılımını egzoz gazı geridönüşümü olarak çevirebileceğimiz EGR(Exhaust Gas Recirculation),emme manifolduna, egzoz gazı vererek çalışan bir sistemdir. EGR sistemi ile atmosferden alınan temiz havaya, ECU kontrollü olarak belli miktarlarda egzoz gazı karıştırılarak yanma öncesi oksijen miktarı azaltılır ve yanma odasındaki gazların . Dolayısıyla yanma sıcaklığının düşmesi sağlanarak NO_x (Azot oksit) gazı salınımının azaltılması hedeflenir.

Günümüzde bir içten yanmalı motorun seri üretime geçebilmesinin önündeki en büyük engel, emisyon değerleridir. Bir motor çok yüksek güçlere, çok düşük yakıt tüketimiyle erişse dahi, emisyon değerleri yasal sınırların dışındaysa seri üretime geçemez! EGR de egzoz emisyonlarını düşürmek ve Avrupa Emisyon Standartlarına uymak için kullanılan sistemlerden sadece birisidir. EGR’yi daha iyi anlayabilmek için, Avrupa Emisyon Standartları nedir, NO_x nedir, neden bu kadar önemli gibi sorulara cevap bulabileceğiniz “Emisyon nedir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Şekil 1: Yanma sıcaklığının, NO_x ve CO emisyonları üzerindeki etkisi

NOX gazları yanma sıcaklığı yükseldikçe ortaya çıkan kirletici gazlardır. Şekil 1’de görüldüğü gibi NO_x gazlarıyla, CO(karbon monoksit) gazı salınımları arasında ters bir orantı vardır. Yani yanma sıcaklığının azalması ile birlikte NOX gazı salınımı azalırken, CO salınımı artar. CO gazlarının artması katalitik konvertör tarafından kontrol altına alınabilinirken NO_x gazlarını kontrol altında tutmak görece daha zordur. Bu yüzden üreticiler Şekil 1’de gösterilen düşük emisyon için yanma aralığının sol tarafında motoru kalibre etmeye çalışırlar.

Şekil 2’de Audi’ye ait V8 TDI dizel motorundaki EGR yerleşimi ve parçaları gösterilmiştir. Mor oklar egzozdan gelen kirli havayı, mavi oklar ise atmosferden alınan temiz havayı temsil etmektedir. Öncelikle egzozdan alınan gazlar eğer soğutulması gerekiyorsa (by-pass valfi kapalı) EGR radyatörüne gönderilir ve burada 140^oC’lara kadar düşürülür ve EGR valfine gönderilir. Eğer motor henüz çalıştırılmışsa yani egzoz sıcaklıkları düşük seviyelerdeyse, egzoz gazları by-pass valfi aracılığıyla radyatöre uğramadan doğrudan EGR valfine gönderilir. EGR valfi 2000’li yıllardan sonra üretilen motorlarda, motor kontrol ünitesi tarafından elektronik olarak kontrol edilmeye başlandı. Bu valf emme manifolduna gönderilerek havayı bir DC motor ve pozisyon kontrol sensörü ile istenildiği miktarda açıp kapatarak kontrol eder. Bir dizel motorda EGR açıklığı %50lere kadar çıkabilir(rölantide).

Şekil 2:EGR Valfi ve soğutucusunun Audi'nin V8 motorundaki montajı

EGR sistemi dizel araçlarda olduğu gibi benzinli araçlarda da kullanılır. Dizel araçlardakinin aksine benzinli araçlardaki EGR valfleri %10-15’e kadar açıldığı ve daha az kurumlandığı için daha sorunsuz çalışır. Benzinli araçlarda EGR sisteminin motor verimini arttırdığı söylenir. Bunun bir nedeni motordan istenilen belirli bir güç düzeyinde gaz kelebeğinin daha fazla açık kalmasıdır. Bu durum daha düşük gaz pedalı kayıpları nedeniyle(volumetrik verimlilik) motorun verimliliğini bir miktar arttırabilir. Bunun yanında dizel motorlarda bir gaz kelebeği bulunmaz ve EGR sisteminin dizel bir motorun volumetrik verimini arttırdığından söz edilemez.

Halk arasında yanlış anlaşıldığı gibi EGR sisteminin egzozdaki yanmamış yakıtın yanmasını sağlamak gibi bir görevi yoktur. Çünkü özellikle dizel motorlar fakir karışımla çalışır ve bu yüzden yakıtın neredeyse tamamı yanma odasında yanar. Bu yüzden de EGR’nin bu türden bir verimlilik kazancı yoktur!

EGR her ne kadar çevreye yararlı bir sistem olsa da, emme manifoldu sıcaklıklarının artmasına ve temiz havanın azalmasına neden olduğundan motor gücünün düşmesine yol açar. Motor yağını daha çabuk kirletmesi ve emme sisteminde kuruma neden olması Şekil 3'de EGR’nin diğer dezavantajlarındandır. Bu nedenlerden dolayı yarış otomobillerinde EGR kullanılmaz.

Şekil 3: Kurum bağlamış emme manifoldu ve temiz hali

EGR Neden İptal Edilir ve Nasıl Yapılmalıdır?

EGR sistemi özellikle dizel motorlarda mazotun doğasından kaynaklanan kurum bırakmasından dolayı tıkanır. Kalitesiz mazot ve standartlara uymayan motor yağı kullanımı ile bu süreç daha da hızlanır. Gitikçe daha fazla araç sahibi, motorlarında sıkıntı çıkaran EGR valflerini, araçlarından düzenli olarak değiştirmek veya temizletmek için büyük para ödemekten bıktıkları için iptal etmeye çalışıyorlar.

Şekil 4: Tıkalı EGR Valfi

Bilinçsiz yapılan EGR kapatma işlemleri aracınıza, bütçenize ve çevreye ciddi zararlar verebilir. EGR körleme işlemi sonunda (motor kontrol üniteli araçlarda) aracın yazılımından iptal edilmeyen EGR aracınızda aşağıdaki gibi problemlere neden olur:

• Aşırı fakir karışım
• Güç eksikliği
• Aşırı sıcaklık
• Motor arıza lambası
• Vuruntu(benzinli araçlarda)
• İleri zamanlarda turbo bozulması(VNT’li araçlarda)

Hatalı veya tıkalı bir EGR valfi ve soğutucusunu gösteren birçok hata kodu ve belirtisi vardır. EGR valfinde meydana gelen hata belirtileri:

• Güvenli mod
• Güç kaybı
• Düşük yakıt tüketimi
• Daha az gaz tepkisi

Uyarılar:

• Motor Arıza Işığı
• Kızdırma Bujisi Işığı

Arıza kodları:

• 16785/P0401/001025 - Exhaust Gas Recirculation (EGR) System: Insufficient Flow Detected
• 16786/P0402/001026 - Exhaust Gas Recirculation (EGR): Excessive Flow
• 16787/P0403/001027 - Exhaust Gas Recirculation (EGR) Valve (N18): Malfunction
• 17811/P1403/005123 - EGR System: Regulation Deviation
• P047F/001151 - Exhaust Pressure Control Valve: Stuck Open
• P0477 - Exhaust Pressure Control Valve "A" Low
• P048A/001162 - Exhaust Pressure Control Valve 1: Stuck Closed
• P048B - Exhaust Pressure Control Valve "A" Position Sensor/Switch Circuit
• P048C - Exhaust Pressure Control Valve "A" Position Sensor/Switch Circuit Range/Performance

EGR soğutucusunda meydana gelen hata belirtileri:

• Soğutma suyu kaybı
• Beyaz duman
• Kötü çalışma

Uyarılar:

• Motor Arıza Işığı
• Yanıp sönen Kızdırma Bujisi Işığı

Arıza kodları:

• P1495 Switch-Over Valve for EGR Cooler (N345)